ทราย

ทรายที่นำมาใช้ในการก่อสร้าง จะถูกแบ่งออกเป็น 4 ชนิด ดังต่อไปนี้

ทรายหยาบ เป็นทรายเม็ดใหญ่ คมและแข็งแรงมาก เหมาะกับงานก่อสร้างจำพวกคอนกรีตที่ต้องการความแข็งแรงสูง เช่น ใช้เป็นส่วนผสมของคอนกรีตสำหรับทำโครงสร้างสะพาน เขื่อนกั้นดิน อาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก หรือโครงสร้างที่เป็นฐานรากต่างๆ โดยค่าความหยาบของทรายที่เหมาะสมสำหรับงานก่อสร้างจะอยู่ระหว่าง 2.6-3.0 ซึ่งสามารถนำมาใช้ในงานก่อสร้างอื่นๆ ได้ด้วย ไม่ว่าจะเป็น บ้านเรือนทั่วไป หรือตึกสูงในเมืองอย่างที่เห็นกันในปัจจุบัน

ทรายกลาง จะมีขนาดเล็กกว่าทรายหยาบ แต่ก็ไม่ถึงกับเล็กมาก ลักษณะของทรายไม่หยาบหรือละเอียดจนเกินไป เหมาะสำหรับงานปูนประเภทต่างๆ เช่น ใช้ผสมปูนสำหรับก่ออิฐ หล่อท่อ ทำพื้นบ้านหรือใช้เทพื้นคอนกรีตที่ไม่ได้ต้องการความแข็งแรงมากนัก โดยผู้ใช้สามารถเลือกได้ว่าต้องการทรายกลางขนาดเท่าใด เนื่องจากร้านค้าส่วนใหญ่สามารถคัดขนาดของเม็ดทรายส่งให้ได้ตามต้องการ

ทรายละเอียด เป็นเม็ดทรายขนาดเล็กที่มีความละเอียดมาก จึงเหมาะนำมาใช้กับงานที่ต้องการความแข็งแรงต่ำ ไม่ต้องใช้กำลังมากนัก  เช่น นำมาเป็นส่วนผสมของปูนฉาบผิวหน้า ทำอิฐมวลเบา ทำบัว หรือทำลวดลายต่างๆ

โดยทรายละเอียดที่มีคุณภาพควรมีเนื้อที่ละเอียดอย่างชัดเจน เช่น มีความละเอียดในระดับ 40 MESH ( MESH คือ หน่วยการวัดขนาดอนุภาคโดยใช้ตะแกรงร่อน เช่น ถ้าอนุภาคมีความละเอียด 40 MESH แสดงว่าอนุภาคทรายสามารถผ่านตะแกรงขนาด 40 MESH ได้) มีค่า FM ในระดับ 1.2-1.4 ( FM คือค่าโมดูลัสความละเอียด เป็นตัวบ่งบอกลักษณะความละเอียดของทราย) หรือทดสอบค่าซิลิกาได้สูงถึง 91% ก็จะถือว่าเป็นทรายละเอียดที่ได้มาตรฐาน สามารถนำไปใช้ในงานฉาบที่ต้องการความละเอียดสูง หรือใช้ทำอิฐมวลเบาได้เป็นอย่างดี

        4.ทรายถม หรือ ทรายขี้เป็ด ถือเป็นทรายก่อสร้างอีกประเภทที่ใช้สำหรับงานปรับพื้นที่ก่อนเทพื้น ถมที่หรือใส่ถุงกันน้ำท่วม แต่ที่นิยมใช้กันมากที่สุดก็คือ ใช้เพื่อถมถนนต่างๆ อย่าง ถนนใหญ่ๆ ของกรุงเทพฯเอง ก็ใช่ทรายชนิดนี้ในการถมเช่นกัน

ดังนั้น การใช้ประโยชน์จากทรายในประเทศไทย จึงนิยมใช้เป็นวัสดุก่อสร้างมากถึง 80% ส่วนอีก 20% ที่เหลือ จะใช้ในด้านอุตสาหกรรมต่างๆ และประโยชน์ในด้านอื่นๆ ซึ่งสามารถสรุปคุณสมบัติของทรายที่ถูกนำมาใช้ ได้ดังนี้

ทรายสำหรับก่อสร้าง คือทรายที่มีลักษณะดังที่กล่าวไปข้างต้น เป็นวัสดุที่ใช้ในงานก่อสร้างได้มากมาย ไม่ว่าจะเป็น งานคอนกรีต งานปูนก่อ หรืองานปูนฉาบ แต่ในการใช้งานจะต้องเลือกทรายที่สะอาด มีขนาดและชนิดของเม็ดทรายที่เหมาะสม แข็งแรง ไม่ผุพังง่าย และมีมลทินหรือสารประกอบอย่างอื่นอยู่น้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้

เนื่องจากเวลาก่อสร้าง เมื่อนำทรายมาผสมเข้ากับคอนกรีตแล้ว ทรายจะแทรกตัวเข้าไปในช่องว่างของหิน ทำให้เนื้อคอนกรีตแน่น ช่วยเพิ่มปริมาณของส่วนผสมในคอนกรีตให้มากขึ้น จึงมีส่วนช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายของปูนก่อ ปูนฉาบและคอนกรีตได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังช่วยลดการแตกร้าวของปูนฉาบได้อีกด้วย

การก่อสร้างโดยทั่วไป จึงต้องมีการตรวจสอบคุณสมบัติเบื้องต้นของทรายทุกครั้ง ว่าตรงตามมาตรฐานหรือไม่ ไม่ว่าจะเป็นสีของทราย การปนเปื้อนของแร่อื่นๆ รูปร่าง ขนาดของเม็ดทราย ลักษณะของเนื้อทรายหรือความสามารถในการเชื่อมประสานกัน เพื่อให้ได้ทรายสำหรับก่อสร้างที่ปลอดภัยและตรงตามสเปกที่ตั้งไว้

ส่วนทรายถม จะไม่ค่อยมีข้อกำหนดอะไรเข้มงวดมากนัด ยกเว้นในงานถมที่มีลักษณะพิเศษ มีความจำเพาะเจาะจง เช่น งานการก่อสร้างสนามบิน หรืองานก่อสร้างอาคารในพื้นที่ลุ่ม ที่ต้องการให้วัสดุสามารถระบายน้ำได้ดี

ส่วนทรายที่ใช้กันในการอุตสาหกรรม มีรายละเอียดอื่นๆ อีกที่ต้องพิจารณาร่วมด้วย เพื่อให้ตรงตามความต้องการของอุตสาหกรรมนั้นๆ ไม่ว่าจะเป็นคุณสมบัติทั้งทางเคมีหรือฟิสิกส์ เช่น ทรายที่ใช้ในการทำแก้ว ทำกระจก ทรายที่ใช้ทำแบบหล่อ แบบพิมพ์ หรือทรายที่ใช้ในอุตสาหกรรมทำสี ก็จะมีคุณสมบัติที่ไม่เหมือนกับทรายที่ใช้ในการก่อสร้างทั่วไป

ทราย จึงมีอยู่ด้วยกันหลายประเภท แตกต่างกันไปตามแหล่งกำเนิดและความต้องการในการใช้งาน แม้แต่ในงานก่อสร้าง ก็ยังมีข้อจำกัดในการใช้ทรายที่แตกต่างกันไป การทำความรู้จักกับทรายจึงช่วยให้คุณสามารถเลือกใช้ตามคุณสมบัติของมันได้อย่างถูกต้อง และได้ผลลัพธ์อย่างที่ต้องการ